augustus 2019
Wij al hebben vier weken schoolvakantie achter de rug en dus nog twee te gaan. Het is alweer bijna tijd om naar huis te gaan na 3,5 week in prachtig, heerlijk, overweldigend, louterend, helend Zweden (zie mijn vorige blog 😊).
Op Facebook zie ik deze zomer vaker berichtjes voorbij komen waarin ouders zorgen uitspreken over hun kind dat maar niet de ‘oude’ wordt tijdens de vakantie en over het naderende eind van die vakantie. Veel ouders van hoogbegaafde kinderen ervaren dat hun kind niet werkelijk gedijt op school. In het minst erge geval is school steeds een kwestie van pappen en nathouden. Het kind gaat wel maar wordt daar niet perse blij van en knapt tijdens vakanties steeds duidelijk op.
In andere gevallen is het veel meer een kwestie van hangen en wurgen. Met pijn en moeite weten ouders hun kind op school te houden en dat heeft heel wat kunst- en vliegwerk nodig, hetgeen meestal inhoudt dat er een soort hotline is met de leerkracht van het kind (en eventueel de IB-er). Een leerkracht die vaak maar één schooljaar meegaat. Soms is dat juist fijn maar vaak betekent het dat je, als je het allemaal net zo’n beetje op de rit hebt, weer van voren af aan kunt beginnen wanneer een andere leerkracht de groep overneemt na de zomer. Hoe dan ook, in het beste geval doet die leerkracht echt zijn of haar uiterste best om het kind te bieden wat het nodig heeft (ook al levert dat niet perse het gehoopte resultaat op) maar in het slechtste geval worden de signalen die ouders geven over hun kind gebagatelliseerd (kind en ouders worden dan niet serieus genomen) waardoor zij zich voor het blok gezet voelen om te accepteren wat niet goed gaat.
In nog slechtere gevallen is er echt sprake van een mismatch tussen het kind en de school/het onderwijs en valt het kind uit. Niet zelden gaat dit over uitzonderlijk hoogbegaafde kinderen. Wanneer ouders hun hoogbegaafde kind eenmaal thuis houden van school, dan is het een kwestie van logisch nadenken om te weten dat zij al een lange weg van proberen achter de rug hebben. Een grote indicatie voor het thuishouden van hun kind is dat zij hem of haar niet meer zien herstellen op het moment dat herstel zou moeten plaatsvinden, zoals tijdens vakanties en dan bij uitstek de zomervakantie.
Niet meer herstellen betekent dat de hoeveelheid informatie/prikkels van buitenaf (welke dan ook) niet meer overeenkomt met het vermogen om die informatie of prikkels te verwerken. Dat betekent dat de invloeden van buitenaf moeten afnemen zodat het vermogen om te verwerken weer kan gaan toenemen. Kortom, je bent dan bezig om weer in balans te komen.
En dat heeft tijd nodig.
Een metafoor:
Denk eens aan ouderwets koffiezetten. Je hebt een trechtertje met een filter erin, en dat zet je op de koffiepot. Er zit gemalen koffie in en je begint met het schenken van heet of kokend water. Dat doe je niet met een grote plons maar beetje voor beetje. Dat vraagt geduld (zeker wanneer je veel zin hebt in een lekkere kop koffie 🤔). Je moet telkens wachten tot het water in de koffie gezakt is voordat je er nieuw water op kunt schenken. Ga je te hard, en schenk je teveel, dan wordt het een puinhoop; de filter stroomt over, de koffiedrab ligt overal en de koffie is te slap. Dat vraagt een heleboel (opruim)tijd. Best lastig en frustrerend als je net zo’n zin hebt in die koffie. (Dat ik juist dit voorbeeld kies, heeft alles te maken met mijn vakantie overigens. In Zweden hebben ze vaak Nescafé. Ik besloot te opteren voor iets lekkerders en dus te gaan fröbelen met filters -mind you, zonder trechtertje….ahum-. Conclusie; ik ben niet zo geduldig en vooral niet ‘s ochtends (en de rest mag je erbij verzinnen 😉).
Iedere ouder met een ‘thuiszitter’ (alsof school de maatstaf is), zal het zeggen; neem de signalen van je kind serieus. Elk van die ouders zal zeggen dat ze al in een (veel) eerder stadium hadden moeten luisteren en handelen naar de signalen die ze waarnamen bij hun kind. Zo ook ikzelf. Door (te) laat handelen is de schade groot en duurt het herstel (heel) lang.
Welke signalen zou je kunnen waarnemen?
Boosheid; meer of veel meer dan anders. Niet meer aanspreekbaar zijn, bij het minste geringste woedend worden.
Apathie; niet meer willen spelen, nergens meer zin in hebben, zich steeds verveeld voelen. Vermoeid zijn.
Emotioneel; sneller huilen dan anders, sneller uit het lood zijn door situaties, zich dingen veel meer aantrekken dan voorheen.
Angst; nieuwe angsten kunnen ontstaan, in combinatie met tics of dwang. Niet meer alleen durven zijn, stoelen die hermetisch aangeschoven moeten staan, plotselinge smetvrees (of welke andere vrees dan ook).
Slaapproblemen; Het kind slaapt (veel) slechter in en/of niet meer door. Het slaapt onrustiger en heeft misschien nachtmerries. Soms begint bedplassen opnieuw.
Verdwenen interesse; waar het kind voorheen nieuwsgierig was, zich dingen afvroeg en wilde uitzoeken, zijn er plotseling geen vragen meer. Er ontstaat een afvlakking van de interesses die er eerst zo vurig waren.
Stilstand; het lijkt wel of ontwikkeling stil komt te staan. Als ouder voel/weet je dat een nieuwe ontwikkeling voor de hand zou liggen maar die ontwikkeling laat op zich wachten.
Weerstand; niet meer willen leren, niet alleen waar het gaat om schoolzaken (wat vaak heel evident is), maar ook op andere gebieden. Geen nieuwe dingen meer willen proberen.
Laag zelfbeeld;negatief spreken over zichzelf. ‘Ik kan toch niks’. ‘Ik ben ook gewoon dom’. ‘Wat ben ik toch een bangerik’. Het kind kan gebukt gaan onder gevoelens van schaamte over zichzelf.
Het serieus nemen van deze signalen is moeilijker dan het lijkt. Niet voor niks zeggen al die ouders dat ze veel eerder hadden moeten handelen. Er speelt mee dat de problemen zich langzaam ontwikkelen, waardoor je als ouder nog een lange tijd kunt denken dat het ofwel meevalt ofwel weer over zal gaan. Elk kind heeft immers mindere periodes? Die gaan toch ook altijd weer over? Alleen is dat in dit geval niet zo en dat weet je pas als je ‘er bent’ en dat maakt het zo lastig. Daarnaast willen ouders niet worden gezien als zeurouders (artikelen over curlingouders zijn hierbij niet bepaald behulpzaam). Dit is vooral moeilijk wanneer een leerkracht aangeeft dat hij of zij op school echt niets bijzonders waarneemt aan het kind -het doet toch gewoon leuk mee?- zodat het haast wel zo moet zijn dat de ouders overbezorgd zijn. Zeker wanneer het om je eerste kind gaat, ben je dan al snel geneigd te denken dat die leerkracht wel gelijk zal hebben. Ook de privé-omgeving kan een rol spelen als die er wat van vindt dat jouw kind zich zo ‘misdraagt’. Zoals bijvoorbeeld familieleden die gaan roepen dat jij maar gewoon wat strenger moet zijn en je kind een spreekwoordelijke schop onder zijn kont moet geven.
Al deze dingen helpen niet. Maar wat dan wel? Luisteren naar je intuïtie! Dat klinkt misschien vaag, desondanks zullen al die ouders die hun hoogbegaafde kind nu thuis hebben, beamen dat zij zelf al langer het gevoel hadden dat het ‘niet goed’ was. Zij hadden zelf pijn in hun buik bij situaties waarin zij deden wat anderen adviseerden (dingen die dan vooral gingen over het kind dwingen, extra streng zijn, doorzetten, het de tijd geven, en nog meer tijd geven, de leerkracht toch maar weer vertrouwen geven, etc).
Mijn advies is dus; luister naar je kind door naar je eigen gevoel te luisteren. Dat kan soms heel spannend zijn, want klopt jouw gevoel wel? Om jezelf daarin te helpen kan je proactief zijn; spreek je zorgen uit en vraag ervaringsverhalen van anderen (bijvoorbeeld op Facebook, er zijn meerdere groepen waar je met zo’n vraag terecht kan), zorg dat je op de hoogte bent van je rechten en plichten als ouder (art. 247 Burgerlijk Wetboek is daarin een hele belangrijke leidraad) en zorg dat je op de hoogte bent van de rechten en plichten van scholen (voor informatie over regelgeving kun je terecht bij Ouders&Onderwijs).
Zorg ook voor eigen regie: Bedenk (en voel!) wat je kind het meest nodig heeft, en op welke manier het beste kan worden voorzien in die behoefte. Kijk vervolgens hoe je dat het beste zou kunnen aanvliegen, eventueel met hulp van buitenaf (denk aan een psycholoog met hb-kennis, een hb-coach (eventueel met ervaring op het gebied van uitzonderlijke hoogbegaafdheid en/of thuiszitters), een jurist of wie dan ook die jou kan helpen in dit moment.
Ook ik verheug mij niet heel erg op het naderende schooljaar. Mijn zevenjarige bloeit zichtbaar op tijdens deze vakantie. Ik zie dingen in hem tot leven komen die heel lang zijn weggeweest, heel voorzichtig en beetje bij beetje (en ook de schade manifesteert zich nog steeds). Het heeft zó veel tijd nodig, veel meer dan 4 weken buitenland! Een zeer meedenkende en progressieve psycholoog zei onlangs tegen ons: “Je zou met hem op wereldreis moeten gaan. Daar knappen deze kinderen enorm van op! Ze komen terug als wereldburger waardoor ze veel meer in zichzelf ‘wonen’ en veel meer in balans zijn dan lang daarvoor”. Ik zie het begin ervan hier gebeuren en realiseer me dat dit wel eens het beste advies zou kunnen zijn dat ik tot nu toe van iemand heb gekregen. Het is een stuk makkelijker gezegd dan gedaan, maar dat er (veel) tijd nodig is, is zo duidelijk als wat. En dat het thuis-zitten op zich vaak ook niet alles is (waarbij de remedie dus níet persé terug naar school is), zal elke ouder van een thuiszitter kunnen beamen.
Over een paar dagen rijden wij terug naar Nederland waar ons gewone leven weer zal verder gaan. Mijn zoon zal een paar uur per week naar zijn nieuwe school gaan, heel rustig, stap voor stap en vooral; zonder haast. En ik ga mijn werk weer oppakken:
Begin oktober start er een nieuwe Ontmoetingsgroep voor ouders van thuiszitters. Eind september start de cursus ‘Hoogbegaafd Thuis’. Ook zal ik eind september weer starten met een nieuwe GelukkigHB-groep. Achter de schermen wordt ondertussen hard gewerkt aan de voortzetting van de Pilotgroep voor hoogbegaafde schooluitvallers. We zijn daarover in gesprek over een samenwerking met een particuliere school. Zodra daarover meer duidelijkheid is, laat ik dat hier natuurlijk weten!
Voor nu wens ik dat het kind voorop staat en dat ‘buikgevoelens’ serieus worden genomen. En voor diegenen die nog niet zijn begonnen; nog een paar fijne laatste vakantiedagen!
Zweedse groet,
Suzanne
